Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2012

Άρθρα για το καλαματιανό

Άρθρο για το καλαματιανό και βήματα αυτού



Ο καλαματιανός, είναι ένας συρτός χορός που χορεύεται σε ολόκληρη την Ελλάδα, διαφοροποιούμενος ελάχιστα, σε ότι αφορά το ύφος του και το ρυθμό. Το χορευτικό του μοτίβο απαρτίζεται από 12 κινήσεις που χορεύονται συγχρόνως από όλους τους χορευτές. και επαναλαμβάνονται σε όλη τη διάρκεια του χορού, στρωτά για τις γυναίκες και λίγο πιο πηδηχτά για τους άνδρες. Ο πρωτοχορευτής μπορεί να παραλλάζει τα βασικά βήματα του χορού, συνήθως με μια στροφή δεξιά. Ο συρτός φαίνεται πως προέρχεται από την αρχαία εποχή. Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας του φαίνεται πως οφείλεται στα λόγια του τραγουδιού «σαν πας στην Καλαμάτα» με αναφορά στο μαντήλι, ιερό σύμβολο κάθε παραδοσιακής γαμήλιας τελετής.
Τα βήματα του Καλαματιανού είναι τα εξής:
1:  Το δεξιό πόδι, βήμα δεξιά
2:  Το αριστερό πόδι βήμα αριστερά.
3:  Το δεξιό πόδι βήμα δεξιά.
4:  Το αριστερό πόδι βήμα δεξιά
5:  Το δεξιό πόδι βήμα δεξιά.
6:  Το αριστερό, δεξιά με δάχτυλα στο κέντρο.
7:  Το δεξί πόδι δεξιά, με δύναμη.
8: Το αριστερό με βήμα δεξιά, διασταυρώνεται με το δεξιό και πατά δυνατά στα δάχτυλα ενώ συγχρόνως γίνεται άρση του δεξιού πίσω, ελαφρώς λυγισμένου.
9:  Το δεξιό πόδι πατά πάλι δυνατά στη θέση του
10: Το αριστερό πόδι, βήμα αριστερά (αντίθετα)
11: Το δεξί με βήμα αριστερά διασταυρώτνεται με το αριστερό και πατά δυνατά στα δάχτυλά του, ενώ συγχρόνως γίνεται άρση του αριστερού πίσω, ελαφρώς λυγισμένου.
12 : Το αριστερό πατά δυνατά στη θέση του και γίνεται ελαφριά άρση του δεξιού.
Τα υπόλοιπα βήματα που διακρίνονται στο σχήμα, είναι οι παραλλαγές που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο πρωτοχορευτής για να ποικίλει τον χορό του.


βήματα καλαματιανού

πηγή: http://panigiraki.gr/?p=84

Η Ιστορία του Συρτού ή καλαματιανού



Περιγραφή: http://www.allfordance.gr/sites/default/files/images/mm_spacer.gifΟ Συρτός ή Καλαματιανός είναι ο πιο γνωστός παραδοσιακός χορός που χορεύεται σ' ολόκληρη την Ελλάδα, απ' όλους τους Έλληνες, µε μικρές παραλλαγές στις διάφορες περιοχές. Φαίνεται πως είναι ο αρχαίος «όρµος», όπως τον ονομάζει ο Λουκιανός και προέρχεται από πολύ παλιά εποχή. Κι αυτό,  γιατί οι απεικονίσεις χορών σε διάφορα αρχαία αγγεία και τοιχογραφίες έχουν πολλά από τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα. Μαρτυρία επίσης για την αρχαία καταγωγή του συρτού χορού µας δίνει και η επιγραφή του 1ου µ.χ. αιώνα από θρησκευτικό πανηγύρι στη Βοιωτία, στο ιερό του Απόλλωνος που βρισκόταν στο όρος Πτώο κοντά στην Κωπαΐδα. Η μαρμάρινη αυτή επιγραφή, που στήθηκε προς τιμή κάποιου Επαμεινώνδα, αναφέρει τα εξής: «τάς πατρίους ποµπάς μεγάλας και την των συρτών πάτριων όρχησιν θεοσεβώς ετετέλεσε». Η λέξη λοιπόν «πάτριο» μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι συρτοί χοροί υπήρχαν πολύ πιο μπροστά από τον 1ο αιώνα και κληροδοτήθηκαν στους αρχαίους προγόνους µας απ' τους πατέρες τους. Τέλος, βλέπουμε ότι η επιγραφή αναφέρεται σε πολλούς συρτούς χορούς, κάτι δηλ. που συναντάμε και σήμερα σ' ολόκληρη την Ελλάδα.
Περιγραφή: http://www.allfordance.gr/sites/default/files/images/mm_spacer.gifΣχετικά µε την προέλευση της λέξεως Καλαματιανός, που την συναντάμε στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας, γιατί ο χορός έχει κι άλλα ονόματα όπως συρτός, ίσιος κλπ, πολλοί πιστεύουν πως ονομάστηκε έτσι από την πόλη της Καλαμάτας, όπως συμβαίνει και µε πολλούς άλλους Νεοελληνικούς χορούς  που πήραν το όνομά τους απ' την περιοχή που χορεύονται (Πωγωνίσιος, Ζαγορίσιος, Κρητικός). Εάν όμως προσέξουμε τα λόγια του τραγουδιού που συνοδεύουν το χορό τα πράγματα παρουσιάζονται διαφορετικά «Κι αν πας στην Καλαμάτα κι ερθείς µε το καλό, φέρε µου ένα μαντήλι να δέσω στο λαιμό». Μιλάει λοιπόν το τραγούδι για μεταξωτό μαντήλι που ζητάει κάποια να της φέρει ο καλός της αν τύχει και πάει στην Καλαµάτα, το περίφημο της εποχής εκείνης βιοτεχνικό κέντρο στην επεξεργασία μεταξιού, και γυρίσει πίσω µε το καλό. Τα λόγια αυτά του τραγουδιού µας βεβαιώνουν απόλυτα πως ο χορός αυτός δεν χορευόταν µόνο στην Καλαµάτα αλλά και σ' άλλες περιοχές της Ελλάδας. Πιστεύω λοιπόν πως ο Καλαματιανός πήρε το όνομά του όχι απ' την πόλη της Καλαμάτας, αλλά απ' τα λόγια του χορού που αναφέρονταν στο μεταξωτό μαντήλι, ιερό σύμβολο κάθε παραδοσιακής γαμήλιας τελετής, και που αποτελούσαν ένα από τα πιο συνηθισμένα τραγούδια.
Περιγραφή: http://www.allfordance.gr/sites/default/files/images/mm_spacer.gifΤα βασικά του βήματα είναι 12 και χορεύονται συγχρόνως απ' όλους τους χορευτές. Μόνον ο πρώτος χορευτής, ο κορυφαίος, αυτός δηλ. που σέρνει το χορό, κάνει πολλές παραλλαγές φιγούρες, όπως π.χ. στροφές, πηδήματα, ψαλίδια, καθίσματα κλπ. Όταν όμως ο χορός παρουσιάζεται από οργανωμένο χορευτικό συγκρότημα ή από μαθητές σχολείων για χορευτική επίδειξη, τότε όλες οι παραλλαγές του χορού εκτελούνται συγχρόνως από όλους τους χορευτές. Η λαβή των χεριών γίνεται απ' τις παλάμες. Αρχική θέση είναι η προσοχή, µε μικρή στροφή ολόκληρου του σώματος προς τα δεξιά. Η μουσική του Καλαματιανού είναι το μέτρο των 7/8.



Άρθρο από τον Γιάννη Ρετέο

Είναι ένας Ελληνικός ρυθμός που ως ανέφερα πασίγνωστος  στην Χώρα μας.Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας , την πήρε προφανώς  από  τα λόγια του τραγουδιού «σαν πας στην Καλαμάτα και ‘ρθείς με καλό .....» με αναφορά στο  Καλαματιανό μαντήλι. Χορεύεται από ομάδα που πιάνεται χέρι-χέρι και συντονίζεται με τον πρώτο ,ο οποίος και σέρνει τον χορό . 
«ΔΟΜΗ»
Μέτρο :7/8   |1/4ο,1/8ο,1/4ο,1/4| .{ V ^ V V }

Δηλαδή μέσα στο μέτρο έχουμε νότες συνολικής αξίας 7/8ων (3/4 = 6/8 + 1/8 = 7/8α)



Βλέπουμε πως μέσα στο μέτρο έχουμε 4 χρόνους εκ των οποίων οι τρείς έχουν χρον. αξία 1/4ου έκαστος και  ένας αξία 1/8ου.
Τό μέτρημα του ρυθμού γίνεται ως εξής :
Στον πρώτο χρόνο το πόδι κάτω (μπότα)  σε χρον αξία 1/4(2/8α)+1/8ο (1+2ος χρόνος μαζί)
Και στον τρίτο και τέταρτο πάλι  αντιστοίχως το πόδι κάτω σε χρον αξία 1/4ου (2/8α) έκαστος
Διαμορφώνεται δηλ. ο ρυθμός  σε τρία μέρη ( o πρώτος  χρόνος παρατείνεται  και στον δεύτερο κατά 1/8ο), ήτοι 3/8α=1/4+ 1/8  +2/8α=1/4  +2/8α=1/4



Παίρνουμε ως παράδειγμα το τραγούδι «Αιγιώτισσα»:
Πρακτική ανάλυση
Στον  παρακάτω  πίνακα  απεικονίζεται η σχέση μελωδίας-ρυθμού . Για ευνόητους λόγους  αναφέρομαι μόνο σε  ένα μέρος της μελωδίας , για να μην γίνομαι κουραστικός. Αλλωστε ο αναγνώστης φαντάζομαι πως έχει εξοικειωθεί με την σημειογραφία μου, ωστε να καταλάβει μόνος του και το υπόλοιπο μέρος  ως επίσης  και την εισαγωγή.
                                                                                    


Στο παραπάνω παράδειγμα δεν αναφέρομαι  ξεχωριστά στον ρυθμό, αλλά  συγχρόνως και στην προσαρμογή της μελωδίας στον ρυθμό.
Ο ρυθμός είναι γραμμένος  (στοιχειωδώς)  μόνο με κρουστά. Απέφυγα να αναφερθώ στις συγχορδίες(πολύ μεγάλο  κεφαλαιο στην μουσική)  πρός  αποφυγή της παραμικρής συγχύσεως, καθόσον το αντικείμενο των άρθρων   είναι  αποκλειστικά και μόνο ο ρυθμός.
Οπτικό δείγμα  στο πεντάγραμμο:

Ως έχω αναφέρει και στα προγενέστερα άρθρα  μοιράζομαι το κέφι μου μαζί σας, σαν απλός ερασιτέχνης και με βάση αυτή την ιδιότητα  πρέπει να αξιοολογείται το άρθρο (όχι μόνο τα δικά μου, αλλά κατα την γνώμη μου και όλων των μελών, όταν πρόκειται για κάτι το προσωπικό). ΄Αλλωστε πιστεύω πως  η  Κοινότητα του Musicheaven στην οποία έχω την τιμη να  είμαι μέλος, αυτό το σκοπό έχει: Να μοιραζόμαστε τι ς σκέψεις   και γνώσεις μας , όσες αυτές και  αν είναι . Ας μου επιτραπεί επ’ ευκαιρία να συγχαρώ  δημοσίως τον διαχειριστή  για την άψογη  οργάνωση και λειτουργία της Κοινότητος αυτής.   Σε καμιά περίπτωση  δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι  μέσω  των σχετικών άρθρων μου, διδάσκεται μουσική. Δεν είμαι ειδικός. Κατα την προσωπική μου γνώμη, αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί  «παραπέρα»  από το να κάνει το κέφι και να ικανοποιήσει το μεράκι του,  καλό είναι να παρακαλουθήσει μαθήματα σε κάποιο ωδείο ή σε δασκάλους μουσικής, όπου εκεί γίνεται   μεθοδευμένη δουλειά.
Το να αποτυπώσεις βέβαια τους ρυθμούς σε ένα χαρτί ή σε μια οθόνη Η/Υ είναι πάρα πολύ δύσκολο και δεν ξέρω κατά πόσο γίνομαι καταναοητός, αλλά πιστεύω πως γίνεται μια γενική περιγραφή  αυτών, ώστε ο αναγνώστης να παίρνει μια στοιχειώδη τουλάχιστον ιδέα.  Προσπάθησα και θα συνεχίσω (ως έχω υποσχεθεί),  με μεγάλη μου βέβαια χαρά  και συνέπεια,  να ολοκληρώσω  σταδιακά και «εν καιρώ» (δεν θέλω να καταχραστώ την «φιλοξενία») την ενότητα  σχετικά με τους Ελληνικούς ρυθμούς. Παράλληλα ευχαριστώ τα μέλη που με προτρέπουν  γι’αυτό. Ευχαριστώ για μια φορά ακόμη για την ανάγνωση.

Γιάννης «ΡΕΤΕΟΣ»